ประวัติความเป็นมาของพระแก้วในไทยและพระแก้ว 25 พุทธศตวรรษที่ถูกต้อง

วันพฤหัสบดีที่ 11 มิถุนายน 2563 วันนี้ผมบังเอิญเปิดมือถือเห็นพระแก้วองค์ที่คุณขนมเปี๊ยะเทวดาโพสต์ภาพไว้ ทันทีผมทราบได้เลยว่า นี่คือหลักฐานชิ้นสำคัญที่สนับสนุนในสิ่งที่ผมพูดหรือเขียนไว้ในเน็ทตลอดมา โดยเฉพาะเรื่องพระแก้ว 25 พุทธศตวรรษหรือพระแก้วของไทย โปรดติดตามอ่านในกระทู้นี้นะครับ ผมจะค่อยๆเขียนและอธิบายว่า หลักฐานชิ้นนี้สำคัญอย่างไรและเกี่ยวเนื่องอะไร ? อย่างไร ?

โดยส่วนตัวแล้ว ผมเป็นคนที่ไม่อยากพูดในทางลบ เช่น เรื่องที่พระแก้วที่ไทยสร้างในอดีตมีการใช้ลิ่มเดือยอัดให้เป็นโพรงอากาศเข้าไปในช่องท้องบ้าง ถึงหน้าอกบ้าง บางรุ่นถึงคอ เป็นสิ่งที่ผมไม่เห็นด้วยมาโดยตลอด ในฐานะผู้จัดการโรงงานแก้วที่สร้างพระแก้วแทบทุกรุ่น ซึ่งถือว่าผมเป็นคนที่อยู่ในเหตุการณ์มาโดยตลอด ผมต้องบอกและต้องทำในสิ่งที่ถูกต้องคือเขียนไว้ให้คนไทยได้รู้ว่า ที่แท้จริง ช่างแก้วไทยที่ไม่เห็นด้วยก็มี แต่ที่ทำไปเพราะเราไม่เคารพในพระพุทธเจ้า เราจึงทำในสิ่งที่เรียกสุดหรูว่า ควบคุมต้นทุนให้ได้อะไรทำนองนั้น

ติดตามต่อไปครับในกระทู้จะเล่าอะไรแซ่บๆให้ฟัง

 

.......

 

ทันทีที่เห็นภาพนี้ ผมรู้ได้ทันทีว่านี่คือหลักฐานชิ้นสำคัญที่สนับสนุนในสิ่งที่ผมพูดมาตลอดว่า พระแก้วในไทยที่ใช้เทคนิค Pressed Glass สร้างโดยการใช้ลิ่มเดือยอัดเข้าไปจากใต้ฐานเข้าไปถึงท้อง หรือบางรุ่นถึงหน้าอก บางรุ่นถึงคอ เป็นสิ่งที่ไม่ถูกต้อง

ดูอย่างองค์นี้สิครับ เป็นการใช้แม่พิมพ์เหล็กที่สร้างมาโดยเฉพาะทั้งองค์ (ในภาพนี้แสดงถึงใต้ฐานพระที่ใช้แม่พิมพ์เหล็กที่ออกแบบมาโดยเฉพาะ) แปลว่า ผู้สร้างมองเห็นความสำคัญว่า พระแก้วต้องไม่มีโพรงอากาศอยู่ในท้องหรือบางรุ่นถึงอก ถึงคอ *[ยกเว้นการสร้างด้วยบางเทคนิคนะครับ ไม่ได้เหมาทุกเทคนิค]*

หมายเหตุ *[ ]* ในอนาคตอันใกล้ พระแก้วขนาดหน้าตักใหญ่เกิน 12 นิ้วควรสร้างแบบกลวง ถึงแม้ว่าจะใช้เทคนิคอะไรก็ตาม แม้แต่ Pressed Glass (ติดตามเรื่องการสร้างพระแก้วขนาดใหญ่ในอนาคตต่อไปครับ จึงจะทราบเหตุผลว่า ทำไมขนาดใหญ่มากๆต้องกลวง)

 

ขอบคุณแหล่งที่มาคือคุณขนมเปี๊ยะเทวดาครับ ถ้าพระแก้วองค์นี้สร้างในปี พ.ศ. 2433 จริง ขณะนั้นในไทยยังไม่มีโรงงานแก้วที่สร้างได้ครับ องค์การแก้วของรัฐบาลไทยจ้างฝรั่งมาสร้างโรงงานแก้วในไทยน่าจะประมาณปี พ.ศ. 249X (อาจมีการก่อสร้างก่อนประมาณหลายปีก่อนเปิดโรงงานแก้วขององค์การแก้วอย่างเป็นทางการเมื่อปี พ.ศ. 2496)

ทันทีที่องค์การแก้วเปิดโรงงานแก้วเพื่อสร้างชิ้นงานแก้ว โรงงานแก้วในจีนหรือในประเทศอื่นๆบ้าง ก็ได้เข้ามาเปิดโรงงานแก้วในไทยขึ้นหลายโรงงาน ส่วนใหญ่เป็นโรงงานหลอมแก้วขนาดวันละ 2.3 ตันโดยใช้แก้วโซดาไลม์ซิลิก้าเป็นส่วนใหญ่ มีบางโรงหลอมแก้วที่อาจมีเตา 2.3 ตันและ 3 ตันหลอมคู่กันไปเลย

เจ้าของโรงงานหลอมแก้วจากจีนและประเทศอื่นๆเข้ามาดำเนินกิจการด้วยตนเองหลายโรงงาน รวมถึงปรามาจารย์ของผมด้วย ซึ่งนับว่าเป็นสายการผลิตพระแก้วที่เก่งที่สุดท่านหนึ่งของประเทศไทยด้วย (ในขณะนั้นมีปรามาจารย์จากจีนและประเทศอื่นๆรวมแล้วประมาณ 4 สายใหญ่ที่สร้างพระแก้ว 25 พุทธศตวรรษ)

 

มองเข้าไปตรงๆเลยครับ จะเห็นรอยตบทับหรือภาษาช่างแก้วเรียกว่ากดปั๊มด้วยแม่พิมพ์เหล็กชิ้นปิดก้น เป็นการออกแบบให้องค์พระแก้วไม่มีโพรงอากาศในองค์พระอย่างชัดเจน ซึ่งผมยอมรับว่าพระแก้วที่สร้างในไทยมีนับร้อยๆรุ่น บางรุ่นเขาทำลิ่มเดือยเพื่อให้พระแก้วนั้นมีโพรงอากาศที่ท้องบ้าง ที่อกบ้าง ถึงคอบ้าง เพื่อลดต้นทุนค่าน้ำแก้วบ้าง แต่ก็มีบางครั้งที่นายช่างทำลิ่มเดือยหักในระหว่างการผลิต จึงใช้เหล็กแผ่นหนามาตบปิดก้น ทำให้บางรุ่นมีพระแก้วตันเหมือนกัน แต่รอยที่ใต้ฐานมักจะเรียบครับ ไม่ยุบเข้าไปเป็นชั้นๆแบบองค์นี้ซึ่งมีรูปแบบเฉพาะของรูปร่างแม่พิมพ์เหล็กชุดกดใต้ฐานให้ยุบเข้าไป แต่ไม่ให้ถึงองค์พระแก้วครับ

 

รอยย่นที่หน้าอกเป็นริ้วๆนั้น หากเป็นแทบทุกองค์ ก็แสดงว่า การผลิตนั้น ไม่ได้ควบคุมจังหวะเวลาครับ เป็นเรื่องของอุณหภูมิน้ำแก้ว กับ อุณหภูมิผิวแม่พิมพ์เหล็กไม่เท่ากันมากเกินไป คือห่างกันมากเกินไป จึงเกิดรอยย่นขึ้น

ผมไม่ได้มีเจตนาจะกล่าวให้เสียหายนะครับ วิจารณ์ไปตามภาษาคนเคยสร้างพระแก้วมาแล้วแทบทุกรุ่นทุกปางทุกขนาดและทุกเทคนิควิธีครับ ซึ่งช่างแก้วที่เคยผ่านงานเกินกว่า 1 เทคนิควิธีนั้นหายากครับ

 

วัดราษฏร์เจริญธรรม (วัดสุนทราราม) อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี สร้างในปี พ.ศ. 2433 ยุค ร. 5

 

การสร้างพระแก้วด้วยเทคนิควิธี Pressed Glass เฉพาะของไม่กี่โรงงานแก้วชั้นนำสุดของโลกเท่านั้น ที่เขาใช้วิธีนี้ คือใช้การปั้นก้อนแก้วแล้วใส่เข้าในช่องบรรจุ จากนั้นใช้การตบหรือกดปั๊มอย่างแรง จนกระทั่งน้ำแก้วทะลักล้นจากใต้ฐานขึ้นมาเป็นทรงกระบอก

ดังนั้น การผลิตด้วยวิธีนี้จะตัดแก้วที่ใต้ฐานเรียบๆไปเลย

แต่ที่ผมกล่าวไว้ในกระทู้ตอนต้นนั้นว่า พระแก้วบางรุ่นบางองค์อย่างพระแก้ว 25 พุทธศตวรรษที่ทางโรงงานผมก็ตามหรือโรงงานเพื่อนก็ตาม ได้ทำลิ่มเดือยหักระหว่างการทำงาน แล้วนายช่างใช้แผ่นเหล็กหนาๆมาตบปิดก้นให้เรียบนั้น ถึงแม้ผลงานออกมาเป็นก้นเรียบเหมือนกัน แต่ไม่เหมือนกัน

 

นี่ครับ ก้อนแก้วที่มีเพียงไม่กี่โรงงานแก้วในโลกที่ปั้นได้อย่างนี้ ที่นำไปเข้าช่องบรรจุแล้วปั๊มออกมาเป็นพระแก้ว เท่าที่ผมทราบขณะนี้ มีเพียงลาลีค กับ บัคคาฮ่าของฝรั่งเศสเพียง 2 แห่งเท่านั้นครับที่ใช้วิธีนี้ และก็เพียงสองแห่งนี้แหละที่ทำได้ นอกนั้นเขาไม่ทำกัน เพราะต้องฝึกนานเกือบ 7 ปีจึงจะทำได้ขนาดนี้ครับ

 

นอกจากลาลีคและบัคคาฮ่าฝรั่งเศสแล้ว นอกนั้นเขาใช้เทคนิคชื่อเดียวกันคือ Pressed Glass แต่วิธีการนำน้ำแก้วเข้าแม่พิมพ์เหล็กไม่เหมือนกัน ทั่วโลกเขาใช้วิธีนี้กันครับ คือนำน้ำแก้วมาใส่แม่พิมพ์แล้วใช้กรรไกรตัด จากนั้นก็จะมีแม่พิมพ์ด้านบนที่จะนูนดันลงมากดน้ำแก้วให้เป็นรูปฐานพระขึ้นมา ดังนั้น ฐานพระแก้วที่แม่พิมพ์ในเทคนิค Pressed Glass ของไทยทั้งหมด จะมีรูปฐานที่ถูกกดให้เว้าลึกเข้าไปในฐาน แต่ที่สำคัญคือช่างแก้วในไทยดันแนะนำให้ใช้ลิ่มเดือยเข้าไปอีก จึงทำให้การกดน้ำแก้วนั้น ถูกลิ่มเดือยอัดเข้าไปทำให้ท้อง อก หรือถึงคอ เกิดโพรงอากาศอันไม่น่าจะพึงประสงค์ แต่คนไทยไม่รู้เรื่อง จึงนึกว่าแบบท้อง อก คอมีโพรงอากาศนั้นถูกต้อง ความจริง เป็นการลดต้นทุนอีกเพียงนิดเพียง ไม่กี่บาท เพราะทั้งองค์พระแก้ว 25 พุทธศตวรรษหน้าตัก 5 นิ้วสมัยนั้นออกจากแต่ละโรงงานก็สิบกว่าถึงยี่สิบกว่าบาทเท่านั้น ถ้ายอมแพงอีกนิด ทำให้ตันๆที่องค์พระแม้ฐานจะเว้าลึกเข้าไปใต้ฐานก็ตาม ก็แค่อีก 2 - 3 บาทเท่านั้น

 

ในอดีตเมื่อประมาณปี พ.ศ. 251X คุณพ่อผมได้เชิญปรามาจารย์แก้วมาสอนวิชาแก้วในภาคปฏิบัติให้กับผมและน้าชาย มาสอนอยู่หลายปี ค่าสอนสูงมาก แต่ก็คุ้ม เพราะเราไม่ต้องมาเริ่มต้นนับหนึ่งทั้งหมด งานเราเดินได้ตั้งแต่วันแรกๆเลย

ปรามาจารย์แก้วจากจีนที่เป็นอาจารย์ผม ท่านนับว่าเป็นปรามาจารย์สร้างชิ้นงานแก้วได้แทบทุกชนิดแล้ว ก็ยังเป็นผู้ที่สร้างพระแก้ว 25 พุทธศตวรรษมาตั้งแต่ก่อนปี พ.ศ. 2508 และสร้างมาโดยตลอดจนกระทั่งปี พ.ศ. 2516 ผมจึงได้เริ่มมาเป็นลูกศิษย์ท่านและได้เรียนวิชาสร้างพระแก้ว 25 พุทธศตวรรษจากท่านเป็นต้นมา

ในขณะเดียวกันคุณพ่อผมได้เชิญอาจารย์วิชาแก้วอีกท่านหนึ่งมาช่วยเพิ่มเติม แต่เสือสองตัวอยู่ถ้ำเดียวกันไม่ได้ อาจารย์ท่านที่สองต้องลอบๆมาสอนผมและน้าชายเพียงสัปดาห์ละครึ่งวัน เพื่อเป็นการให้เกียรติแก่ปรามาจารย์ ทั้งนี้เพราะคุณพ่อผมท่านป้องกันความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นโดยไม่ได้ตั้งใจ จึงมีระบบดับเบิ้ลไว้ครับ

 

ในภาพวันเปิดสาขาที่ 2 ร้านของคุณพ่อผมเปิดจำหน่ายโคมไฟที่ส่วนมากเป็นชิ้นงานแก้วล้วนๆ (ในภาพนี้มีเจ้าของโรงงานแก้วมาร่วมแสดงความยินดีด้วยไม่น้อยกว่า 4 - 5 โรงงาน) และโรงงานที่เกี่ยวข้องเช่นโรงงานโลหะและอื่นๆ

ภาพนี้ประมาณปี พ.ศ. 2509

ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2502 - 3 คุณพ่อผมได้สร้างแม่พิมพ์เหล็กสำหรับงานสร้างโคมไฟให้โรงงานแก้วสร้างโคมไฟให้หลายโรงงาน ขายปลีกและส่งทั้งในและต่างประเทศ จนกระทั่งปี พ.ศ. 2516 ได้เปิดโรงงานหลอมแก้วเป็นของตนเอง

 

ปรามาจารย์ผมเป็นหนึ่งในสี่ปรามาจารย์อันดับต้นสุดของไทย โดยเท่าที่ทราบ มีปรามาจารย์ไท้ยิปมาสร้างโรงงานแก้วตั้งแต่ก่อนปี พ.ศ. 2500 และเริ่มสร้างพระแก้วตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา ถือว่าเป็นสายที่สร้างพระแก้วได้ดีที่สุดขณะนั้นเนื่องจากมีเพียงเจ้าเดียวที่เจ้าของสร้างเป็นแบบเบ็ดเสร็จคนเดียว

ต่อมาประมาณปี พ.ศ. 2501 - 2 เป็นต้นมา ฝรั่งที่ทำงานให้องค์การแก้วบางคน ได้รับงานนอกพิเศษให้กับเจ้าของโรงงานแก้วบางโรงงานที่ไม่ค่อยเป็นวิชาแก้ว ไปสร้างโรงงานหลอมแก้วให้ และทำงานพิเศษให้หลายอย่าง รวมถึงการฝึกนายช่างแก้วให้ด้วย ในขณะเดียวกันนายช่างแก้วขององค์การแก้วก็ถูกซื้อตัวบ้าง บางคนพอเป็นงานก็มาทำกับเอกชนบ้าง หรือมีเงินค่าซื้อตัวก็มาบ้าง ทำให้โรงงานแก้วสามารถสร้างพระแก้วขึ้นมาได้อีกสายหนึ่ง สายนี้มีอาจารย์เป็นฝรั่งและลูกน้องฝรั่ง สายนี้มีหลายโรงงาน แต่ฝรั่งเขาถือว่าเป็นกลุ่มเดียวกัน กรุ๊ปเดียวกัน

 

สายปรามาจารย์ของผมเข้ามาในไทยประมาณปี พ.ศ. 2504 และได้ใช้เวลาสร้างโรงงานหลอมแก้วอยู่นานหลายปี ก่อนที่จะเดินเครื่องได้ในปี พ.ศ. 2508 โดยมี 2 เตาหลอม ขนาดเตาหลอมวันละ 2.3 ตันหนึ่งเตา และเตาหลอมขนาดวันละ 3 ตันอีกหนึ่งเตา โดยท่านเลือกเดินเครื่องครั้งละเตา นอกจากงานมีมากจนล้นมือเมื่อใดท่านจึงเดินเครื่อง 2 เตาพร้อมๆกัน กำลังการผลิตจึงอยู่ที่วันละ 2.3 - 5.3 ตันต่อวัน

 

ภายในโรงงานหลอมแก้วของปรามาจารย์ผมนั้น นอกจากสถานที่ทำงานและโกดังแล้ว ยังบ้านพักของครอบครัวปรามาจารย์ บ้านพักของญาติจากจีนอีกหนึ่งหลัง 3 ห้องนอน บ้านพักครอบครัวหัวหน้างาน และที่พักของนายช่างแบบเรือนแถวอีกหลายห้อง

ซึ่งต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2516 คุณพ่อผมได้ขอเซ้งกิจการโรงงานแก้วต่อจากปรามาจารย์โดยที่ทุกอย่างยังอยู่เหมือนเดิม เพียงแต่ครอบครัวน้าชายผมและผมเข้าไปพักอาศัยในบ้านพักของญาติเท่านั้น

หลังจากที่สอนน้าชายผมและผมอยู่หลายปี ปรามาจารย์ผมก็ได้ขยายกิจการของท่านต่อไปอย่างกว้างใหญ่ไพศาล กำลังการหลอมแก้ววันละหลายสิบหรือนับร้อยตัน และมีชื่อเสียงทั้งในและต่างประเทศ ดังนั้น ผมจึงไม่ควรเปิดเผยชื่อท่าน เพราะลูกหลานเหลนของท่านยิ่งวันยิ่งเจริญและยิ่งใหญ่ขยายไปทั้งในและต่างประเทศครับ

 

ส่วนสายปรามาจารย์สายอื่นๆนั้น ผมไม่ค่อยได้รู้จักเท่าใดนัก จึงไม่ค่อยมีข้อมูลครับ

รวมๆสายที่มาจากจีนก็ประมาณ 4 สาย ส่วนสายที่มาจากฝรั่งขององค์การแก้วก็รวมแล้วเรียกว่าอีก 1 สาย ซึ่ง 1 สายของนายช่างฝรั่งนี้ ต้องถือว่า ไม่ใช่คนคนเดียว เพราะฝรั่งเขาทำงานเป็นระบบ อาจารย์ของฝรั่งคนหนึ่งทำงานอย่างเดียว เช่น นายช่างคนนี้เป่าแก้วด้วยปอด ก็ทำอย่างเดียว นายช่างคนนี้ปั๊มแก้วก็เป็นอย่างเดียว คือเขาจะไม่ทำทุกอย่าง ช่างแก้วผสมสีก็ทำหน้าที่เดียว ดังนั้นกลุ่มฝรั่งนี้ถือว่าเป็นอีก 1 กลุ่ม แต่เป็นกลุ่มหลายๆอาจารย์ครับ